UAEK Başkanından İran’a Karşı Tarafsız Tutuma Vurgu

Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu Birleşmiş Milletler’in nükleer faaliyetleri ve tesisleri denetleyen kolu olarak, üye ülkelerin nükleer faaliyetlerinin kontrollü bir şekilde yapılması ve de nükleer enerjinin barışçıl hedefler doğrultusunda yaygınlaşmasında büyük rol oynamaktadır.

Bu çerçeve UAEK yeni başkanı Rafael Grossi yaptığı konuşmada bu uluslararası denetim kurumunun İran’ın nükleer faaliyetlerini insaflı, tarafsız ve kararlı bir şekilde denetleyeceğine vurgu yaptı.

Grossi Pazar günü  Avusturya’nın Standard Avusturya gazetesine verdiği röportajda şöyle bir açıklamada bulundu: “Bizim, tarafsız bir şekilde değer biçmeden görevimizi yerine getirmeliyiz. Bu kurum İran ile diyalog yapmaktadır. Çünkü bir denetim süreci en iyi haliyle diyaloglar sayesinde gerçekleştirilmelidir. ”

Grossi kendisinin İran’a yönelik yaklaşımının ne olduğuna dair soruya cevaben Kurum’un raporlarının önemine vurgu yaparak şöyle dedi: “İnsaflı olmak istediğimi söylediğimde hiçbir özel siyasi yöne yakınlaşmadığımı, siyasi bir yaklaşım içerisinde olmadığımı kastediyorum. Bu doğrultuda tarafsız ve kişisel yargılamalardan uzak durmalıyım. ”

Grossi’nin İran’ın nükleer programı karşısında tarafsız olmaya yaptığı vurgu aslında UAEK’un, onun başkanlığında da Batı’nın özellikle de Amerika’nın siyasi görüşleri doğrultusunda hareket edeceğine yönelik kaygıların devam ettiği bir sırada geldi. Grossi’nin UAEK başkanı olarak seçilmesi ile görünen o ki onun asli görevlerden birinin de İran ile yapılan Bercam Nükleer Anlaşması ve geleceği olacaktır.

İran İslam Cumhuriyeti ise defalarca UAEK’nun, üyelerin nükleer faaliyetlerini adil ve tarafsız bir şekilde denetlemesine vurgu yapmıştır. Grossi de son röportajında aynı hususun altını çizdi. Böylece UAEK’nun yeni başkanının nüfuzlara ve baskılara özellikle de Amerika’dan gelen yönlendirmelere boyun eğmeyeceği ve İran’ın nükleer faaliyetleri hakkında adil, insaflı ve tarafsız bir yaklaşım sergilemesi beklenmektedir. Zaten Grossi, 2010 ila 2013 yılları arasında eski UAEK başkanı Yokia Amano’nun siyasi işler yardımcılığını yaptığı dönemde de İran’a sert bir yaklaşım içerisinde değildi. Bu yüzdendir ki Tahran da Grossi’nin iş başına gelmesi ile kendi endişelerini bir kez daha açıkça duyurdu.

İran’ın Viyana’da uluslararası kuruluşlardaki daimi temsilcisi Kazım Garibabadi Aralık 2019’de  Rafael Grossi’nin UAEK başkanı olarak seçilmesinin ardından İran İslam Cumhuriyeti’nin her daim Kurum’un tarafsızlığı, bağımsızlığı ve profesyonelliğine vurgu yaptığını ifade ederek Tahran’ın da üye ülkelerin Kurum’a baskı yapmamasını istediğini hatırlattı.

Garibabadi’nin belirttiğine göre UAEK’nun İran ile yapılan Bercam Nükleer Anlaşmasının doğruluğunu araştırılması yönündeki sorumluluğuna değinerek yeni başkanın da selefi gibi Kurum’un bu anlaşmanın korunmasındaki rolünü doğru bir şekilde ifa etmesi gerektiğini belirtti.

Mevcut durumda İran’ın nükleer anlaşmada Amerika’nın çekilmesinin ardından geri kalan Avrupalı üyelerin taahhütlerini yerine getirmemelerinden dolayı  kademeli olarak Bercam Nükleer Anlaşmasındaki taahhütlerini azaltmasının gerçekleştirildiği bir sırada Amerika Avrupalılara baskı yaparak onları İran aleyhinde tetik mekanizmasını çalıştırmaya yöneltmek istiyor. Aynı zamanda Amerika İran’a yönelik maksimum baskı uygulamaya da devam etmektedir. Bu yüzden UAEK’nun mevcut zamandaki rolü çok daha belirgin ve hassas olacaktır.

Tabii Amerika’nın Bercam Nükleer Anlaşmasına yönelik zalimane tutumu özellikle de Rusya’nın tepkisine yol açmıştır. Rusya dışişleri bakanı Sergey Lavrov Pazar günü yaptığı konuşmada Amerika’nın İran’a karşı çifte standartlı yaklaşımına değinerek Washington’un Tahran’dan taleplerini saçma niteleyerek şöyle bir açıklamada bulundu: “Washington İran’a karşı uyguladığı bu yöntemi devam ettiremez. Çünkü BM Güvenlik Konseyi’nin 2231 sayılı kararını bile açıkça ihlal etmiş ve buna ilaveten İran’dan küstahça taleplerde de bulunmuştur.”/