İslami İran, yeni nesil santrifüjlerini tanıttı

İran’ın iç bölgelerinde yer alan Natanz Zenginleştirme Tesisleri’nde İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Ali Ekber Salihi’nin katılımıyla dün yeni nesil IR6 ileri teknoloji santrifüjlere gaz enjeksiyon çalışmalarının başlamasıyla, İran, nükleer bilim ve teknoloji alanındaki ilerlemelerinin devamında yeni bir adım atmış oldu.

İran Atom Enerjisi Kurumu başkanı Salihi, Natanz Zenginleştirme Tesisleri’nde yeni nesil IR6 santrifüjlerinin, 30’lu zincirinin tanıtıldığı törende yaptığı konuşmada, bu santrifüjlerin 1. nesil santrifüjlere göre 10 kat daha fazla uranyum zenginleştirebildiğini duyurdu.
İran’ın nükleer anlaşma taahhütlerini azaltmasının 3. adımından önce uranyum üretiminin günde 450 gramken, şu an her gün 5 bin grama yükseldiğini vurguladı.
Salihi, Batı’nın İran’a siyasi meydan okumasının İran’ın üst düzey yetkililerinin IR6 santrifüjlerinin hizmete girme kararı almasına yol açtığını ifade ederek, İran bilim insanlarının nükleer alanda ilerlemelerine devam edeceklerini sözlerine ekledi.
İran’ın Avupa’ya kendi yükümlülüklerini yerine getirmesi için verdiği 60 günlük sürenin dolması arifesinde yeni nesil santrifüjleri devreye sokmasının iki net mesajı var:
Birincisi,  İranlı uzmanlar ve bilim insanlarının nükleer bilimde baskın seviyeye ulaşmış olduklarını gösteriyor.
İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Ali Ekber Salihi dün düzenlediği basın toplantısında yaptığı konuşmada, İran’ın yeni santrifüjleri artık tersine mühendislikle değil, kendi tasarımıyla imal ettiğini belirtti.
Ancak, bu hareketin ikinci mesajını, İran’ın Avrupalılar başta olmak üzere nükleer anlaşma taraflarının kendi yükümlülüklerini yerine getirmemesine gösterdiği tepki dizisi doğrultusunda değerlendirmek gerekiyor.
İran İslam Cumhuriyeti geçen mayısta ABD’nin nükleer anlaşmadan çekildiği tarihin 1. yıldönümünde, nükleer anlaşmada kalan ülkelerin ABD’nin yaptırımlarının olumsuz etkilerini telafi etmek için verdikleri sözlerini tutmamalarına karşılık, nükleer yükümlülüklerini adım adım azaltacağını duyurdu. Şimdiye kadar İran, bu bağlamda 3 adım atmış ve 4. adımı için de geri sayım başlamıştır.
Uluslararası konular üzerinde çalışan uzmanlardan Mehdi Fezaili bu bağlamda şöyle diyor: İran İslam Cumhuriyeti ve Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi’nin nükleer yükümlülüklerini hafifletme doğrultusunda aldığı karar, çok doğru, makul ve nükleer anlaşma çerçevesinde olan bir karardır.
İranlı uzman, bu yükümlülüklerin anlamlı olması gerektiğini, başka bir ifade ile, bu yükümlülüklere yeniden dönmenin hem İran için yararlı olması hem da karşı taraf için de uyarıcı nitelikte olması gerektiğini kaydetti.
İran’ın aşamalı olarak gerçekleştirdiği uyarıcı girişimleri, Avrupalı tarafların tepkisine neden olmuştur. AB pazartesi günü, İran’ın 6. nesil santrifüjler zincirini çalıştırmaya başlatmasına gösterdiği tepkide, Tahran’dan misilleme adımlarından vazgeçmesini istedi.
Avrupa Komisyonu tarafından yapılan açıklamanın bir kısmında şöyle deniliyor: Biz, İran’a santrifüjlerini kurma kararını gözden geçirip, nükleer anlaşmaya bağlı kalmasını tavsiye ediyoruz.”
Ancak burada sorulması gereken soru şu: “Eğer Avrupa, nükleer anlaşmaya bağlı kalmayı önemli ve yararlı görüyorsa, o zaman niçin kendi yükümlülüklerini yerine getirmiyor ve eğer bu anlaşma, kötü bir anlaşma ise, niçin İran nükleer anlaşma çerçevesinde, yükümlülüklerinin bir kısmını askıya alma kararı alırken, bildiri yayınlayarak, İran’a anlaşmaya bağlı kalmasını istiyor?”
Mesele, Avrupalı ülkelerin, nükleer anlaşmanın korunmasını sadece İran’ın bedel ödemesi ve yaptırımlara maruz kalmasıyla istemeleridir.
Ancak nükleer anlaşma iki yönlü bir anlaşma olarak, güven temelinde kuruldu ve bu güven ortadan kalkarsa, herkes kaybedecek.
İran’ın nükleer anlaşma taahhütlerini aşamalı olarak azaltma yaklaşımı, Avrupalı taraf için uyarıcı niteliktedir. İran’ın haklı taleplerini gözardı etmeleri halinde, bunun bedellerine katlanmaları gerekecek./