Moon 5+1’den Bercam’ı tam uygulamalarını istedi

BM genel sekreteri Ban Ki Moon Çarşamba günü küresel güçlerden İran ile imzalanan tarihi nükleer anlaşma İran milleti için hissedilir sonuçlara vesile olmasından emin olmalarını istedi.

Haber ajanslarının belirttiğine göre, Ban Ki Moon bu açıklamayı, İran yönetimi yaptırımların hafiflemesinden tam olarak yararlanamadığını açıklamasının ardından yaptı. Moon BM güvenlik konseyine Bercam nükleer anlaşması ile ilgili sunduğu ilk raporunda İran’ın bu ülkenin vatandaşlarına vize verilmesi yönünde uygulanan kısıtlamalardan ve İran merkez bankasının Amerika’daki mal varlığının serbest bırakılmamasından ve özellikle yaptırımların tam olarak kaldırılmadığından şikayetçi olduğuna işaret etti. Ancak Moon’un raporunda bu noktalara işaret etmesi, ABD’nin tepkisi ile karşılaştı. ABD’nin BM daimi temsilcisi Samantha Power, güvenlik konseyinin oturumunda yaptığı konuşmada, Amerika yönetimi raporun çeşitli bölümlerine karşı olduğunu ifade etti. Power, BM güvenlik konseyi, genel sekreter Ban Ki Moon’a İran’ın yaptırımları hafifletme sürecine yönelik şikayetleri hakkında görüş beyan etme yetkisi vermediğini kaydetti. Ancak Ban Ki Moon dün yayımlanan bildirisinde bir kez daha Amerika’dan yaptırımların hafifleme sınırlarının belirlenmesi ve ticari anlaşmaları teşvik etmesi yönünde daha fazla çaba harcamasını istedi. Bilindiği üzere Avrupa bankalarından İran’a dayatılan yaptırımları ihlal ettikleri gerekçesi ile ceza alan önemli bir bölümü şimdi İran ile yeniden ticari ve mali işbirliğine başlama konusunda kuşku gözü ile bakıyor ve ancak yeniden cezalandırılmayacakları yönünde güvence verildiği takdirde İran ile yeniden işbirliği yapacaklarını belirtiyor.

Ancak Amerika’dan duyulan sesler, uygulama boyutundan yoksun olmalarına karşın Bercam nükleer anlaşmasına karşı olumsuz eğilimlerin söz konusu olduğunu ve bu da en çok Amerika’nın içindeki siyasi saflaşmalardan kaynaklandığını gösteriyor. Bu çerçevede cumhuriyetçi partinin 2016 yılında Bercam’la ilgili belgesinde İran ve Amerika arasında varılan nükleer anlaşmayı ve uluslararası yaptırımların kaldırılmasının kararlaştırılmasını Amerika  Obama ve ortakları arasında kişisel bir anlaşma olarak gördükleri ve bir sonraki Başkan için elzem getiremediği şeklinde algıladıkları ifade ediliyor. Kuşkusuz Bercam nükleer anlaşmasının Amerika Başkan değiştikten sonra feshedileceği yönündeki açıklamalar ve sözlü saldırılar, Amerika’da başkanlık seçim atmosferinin siyonist lobilerce etkilenmesinin ürünüdür ve tek amacı kamuoyunun ilgisini çekmek için kullanılan seçim kampanyaları malzemesi sayılır.

Bundan bir yıl önce BM güvenlik konseyi 2231 sayılı kararnameyi çıkararak İran ve 5+1 arasında imzalanan nükleer anlaşmayı onayladı ve anlaşmanın tüm taraflara yükümlülük getirdiğini belirtti. Nitekim BM genel sekreteri de tüm tarafların Bercam çerçevesindeki tüm yükümlülüklerini yerine getirmeleri gerektiğini vurguladı.

İran İslam Cumhuriyeti ise BM genel sekreteri Ban Ki Moon’un Amerika ve diğer bazı 5+1 üyelerinin Bercam nükleer anlaşmasındaki yükümlülüklerine karşı müsamahakar davrandıklarını daha açık ve net bir şekilde beyan etmesini beklemektedir. Bu bağlamda Rusya Dışişleri Bakanı Yardımcısı ve nükleer başmüzakerecisi  Sergei Lavrov da İran’ın ABD ve AB troykasının Bercam’a bağlı kalmadıkları yönündeki şikayeti ciddiye alındığını açıkladı. Riabekov, Moskova yönetimi de İran’ın bu bağlamda şikayetini inceleyeceğini kaydetti.

Kuşkusuz Bercam nükleer anlaşmasının devam etmesi ancak iki tarafın karşılıklı birbirine güvenmesi ve yükümlülüklerine bağlı kalmasına bağlıdır. İran Bercam nükleer anlaşmasına bağlı kalacağını, ancak karşı taraf bağlı kalmadığı takdirde gerekli şekilde misilleme yapacağını belirtiyor. Nitekim İslami Şura Meclisi Başkanı Ali Laricani’nin belirttiği üzere Bercam’dan dönüş yol İran için de açıktır ve karşı taraf yükümlülüklerini yerine getirmediği takdirde İran Bercam’dan çekilebilir.